Basisbegrippen
Ai |
合 |
harmonie |
Ki |
気 |
levensenergie, innerlijke kracht |
Do |
道 |
de weg, methode |
aikidô |
合気道 |
gelijkschakelen + innerlijke kracht + weg |
keiko |
稽古 |
denkend leren + oud (training in krijgskunst) |
Hara |
|
buik, centrum |
Ki ai |
|
schreeuw vanuit hara |
Kokyu |
|
ademhalingskracht |
Uke |
受け |
ontvanger; degene die de techniek ontvangt |
Tori, nage |
取り |
nemer/genomene, werper, degene die de techniek maakt |
Waza |
技 |
techniek |
Uchi |
|
binnen |
Soto |
|
buiten |
Houding & Positie
Kamae |
|
lichaamshouding |
Dachi |
|
stand |
Hanmi |
半身 |
half + lichaam; stand |
Ai hanmi |
|
gelijke stand (met partner) |
Gyaku hanmi |
|
ongelijke stand, spiegelbeeld stand |
Ma ai |
間 合い |
ruimte, interval + gelijkschakelen; basisafstand |
Kuzushi |
崩し |
breken, naar beneden halen; evenwicht storen |
Kiza |
|
zittende houding met tenen in de mat |
Seiza |
|
zittende positie |
Shikkô |
膝行 |
knieën + wandelen; lopen op de knie |
Suwari waza |
座り 技 |
zittende + techniek (beide partners zitten) |
Zagi |
座技 |
zitten + techniek (syn. suwariwaza) |
Tachi waza |
立ち 技 |
staande + techniek (beide partners staan) |
Hanmi handachi Waza |
半身 半立ち技 |
half lichaam + half staan (tori zittend, uke staad ) |
Richting
Omote |
表 |
voorzijde voorlangs |
Ura |
裏 |
achterzijde achterlangs |
Sokumen |
|
zijwaarts |
Mae |
|
voor |
Ushiro |
|
achter, van achteren |
Yoko |
|
zij |
Jodan |
|
hoog, alles boven de schouders |
Chudan |
|
midden, tussen schouders en band (obi) |
Gedan |
|
laag, beneden de band (obi) |
‘Warming-up’ en basisoefeningen
Aiki taiso |
|
warming-up |
Taiso |
|
basisoefening |
Kata |
|
oefening bestaande uit gestileerde bewegingen |
Furitama |
|
handen schudden na torifune |
Torifune |
|
roei oefening |
Junbi undo |
|
voorbereidende oefeningen |
Junbo taiso |
|
warming-up |
Haishin undo |
|
strekken van de rug (met partner) |
Ikkyo undo |
|
ikkyo basisoefening |
Lichaamsdelen
Ashi |
|
been, voet |
Hiji |
|
elleboog |
Hiza |
|
knie |
Kata |
|
schouder |
Kote |
|
pols |
Koshi |
|
heupen |
Tai |
|
lichaam |
Te |
|
hand |
Te gatana |
|
buitenkant van de hand, snijkant |
Ontvangen van de techniek
Ukemi |
受身 |
ontvangen + lichaam ;het ontvangen van de techniek, valbreken |
Mai ukemi |
前 受身 |
voorwaarts + ukemi ;voorwaartse val |
Ushiro ukemi |
後ろ 受身 |
achterwaarts + ukemi ;achterwaartse val |
Yoko ukemi |
|
zijwaartse val |
Chokuto |
|
val op de plaats met afslaan ukemi |
Kaiten (ukemi) |
|
rollend (valbreken) |
Tobi ukemi |
飛び 受身 |
vliegen + ukemi ;vrije val |
Lichaamsbewegingen
Tai sabaki |
|
lichaamsbeweging, basis van technieken |
Irimi |
入身 |
ingaande beweging, instappen |
Tenkan |
|
draaiende beweging, wegdraaiend |
Irimi tenkan |
|
instappen en wegdraaien |
Tenkai |
|
draai om zonder stap |
Kaiten |
|
stap in, draai om, irimi + tenkai |
Uchi irimi |
|
voorlangs ingaan |
Uchi kaiten |
|
binnendoor ingaan |
Suburi |
素振り |
realistische oefening met wapens ;bokkenoefening zonder partner |
Shiho giri |
|
vier-hoeken zwaardslag |
Happo giri |
|
acht-hoeken zwaardslag |
Aanvalsvormen
Uchi |
|
slag |
shômen uchi |
正面 打ち |
voorkant + slag; rechtstreekse slag naar het midden van het voorhoofd |
Yokomen uchi |
横面 打ち |
zijkant + uchi ;cirkelslag naar zijkant van partner’s hoofd |
Tsuki (’tskie’) |
突き |
stoot (vuiststoot) |
Mune tsuki |
|
vuiststoot naar middenrif |
Furi tsuki |
|
upper cut |
Atemi |
当て身 |
hard raken + lichaam; schijnaanval |
Mae giri |
|
voorwaartse trap |
Ushiro giri |
|
achterwaartse trap |
Yoko giri |
|
zijwaartse trap |
Mawashi giri |
|
ronde trap |
Tanto dori |
|
aanval met mes |
Tachi dori |
|
aanval met zwaard (bokken) |
Futari gake |
二人 掛け |
twee personen + eraan vast; twee aanvallers |
Futari dori |
|
twee aanvallers grijpen polsen |
sannin gake |
三人 掛け |
drie personen + gake |
Wijze van vastpakken van partner
Dori |
|
vastpakken |
Eri dori |
襟 取り |
kraag + dori ;greep met een hand in nekkraag |
Kata dori |
肩 取り |
schouder + dori; schoudergreep met een hand |
ryôkata dori |
両肩 取り |
(beide + schouders) + dori |
Kata te dori |
片手 取り |
(enkel + hand) + genomen; polsgreep met een hand |
(Gyaku hanmi)katate dori |
逆半身片手取り |
tegengesteld +hanmi katate dori (spiegelstand) |
kôsa dori |
交差取り |
gekruisd + dori (=de oude “ai hanmi katate dori”) |
kubishime |
首締め |
(keel + vastgrijpen) |
Ushiro kubi shime |
|
een hand grijpt pols van achteren andere hand grijpt revers in wurggreep |
Morote dori |
諸手 取り |
(beide + hand) + dori (= de oude ryô katate dori);greep met twee handen op één pols |
Mune daki shime |
|
met een hand een pols pakken en met de andere hand wurggreep van achteren |
Muna dori |
胸 取り |
borst + dori; greep aan revers |
ryôte dori |
両手 取り |
(beide + handen) + dori; greep met twee handen op twee polsen |
Sode dori |
袖 取り |
mouw + dori; greep aan elleboogmouw (met een hand) |
Hiji dori |
肘 取り |
elleboog + dori; greep aan de elleboog |
ushiro ryôte dori |
後ろ両手取り |
achterwaarts + ryôte + dori ;greep van achteren aan polsen |
ushiro ryôkata dori |
後ろ両肩取り |
achterwaarts + ryôkata + dori |
kata dori men uchi |
肩取り面打ち |
kata + dori + (oppervlak, zijde + slag) |
Technieken
Nage |
|
worp, werpen (lett. ‘Leiden’) |
Ikkyo |
一教 |
eerste + les, onderwezene; eerste techniek, armdraai |
Nikyo |
二教 |
tweede + kyô; tweede techniek, polsklem |
Sankyo |
三教 |
derde + kyô; derde techniek, pols verdraaiing |
Yonkyo |
四教 |
vierde + kyô; vierde techniek, polsdraai naar beneden |
Gokyo |
五教 |
vijfde + kyô;5e techniek (tegen mes) |
aiki otoshi |
合気 落し |
aiki + laten vallen |
Rokkyu, Udehishigi, Hijikime |
肘 極め |
elleboog + uitstrekken, tot uiterste gaan;6e techniek, elleboogklem |
ude kime |
腕 極め |
arm + kime; |
Irimi |
入身 |
binnengaan + lichaam; ingaande worp (hand in nek) |
Juji nage |
|
werptechniek waarbij uke’s ellebogen gekruist worden |
jûji garami |
十字 絡み |
kruis (teken tien) + verbinden |
kaiten nage (uchi) |
回転 投げ「内」 |
(draaien + wisselen) + worp (binnen); raddraai worp binnenlangs gedraaid wordt |
kaiten nage (soto) |
回転 投げ「外」 |
kaiten + nage (buiten); werptechniek waarbij uke buitenlangs gedraaid wordt |
kiri otoshi |
切り 落し |
snijden + otoshi (laten vallen) |
kokyû hô |
呼吸 法 |
(uitademen + inademen) + wijze, manier |
Soto kaiten kokyu nage |
|
raddraai ademhalingsworp buitenlangs |
Koshi nage |
腰 投げ |
heup + nage; heupworp |
Kote gaeshi |
小手 返し |
hand, voorarm + terugbrengen; werptechniek met pols naar buiten draaien |
kokyû nage |
呼吸 投げ |
kokyû + nage;basiswerptechniek, alg. Alle worptechnieken |
Shihônage |
四方 投げ |
(vier + richtingen) + nage;vier-hoekenworp |
Sumi otoshi |
|
hoekworp |
Tenshi nage |
天地 投げ |
(hemel + aarde) + nage;hemel en aarde-worp |
Udegarami nage |
|
arm-kruisworp |
Uchi kaiten sankyo |
|
binnenlangs partner, dan sankyo |
jiyû waza |
自由 技 |
vrij + waza; vrije toepassing van technieken |
Henka waza |
変化 技 |
verandering + waza ;gevarieerde technieken |
Kaeshi waza |
返し 技 |
terugbrengen + waza ;overnametechnieken |
tantô dori |
短刀 取り |
(kort + mes, zwaard) + genomen |
jô dori |
杖 取り |
stok + dori |
tachi dori |
太刀 取り |
gebogen mes, zwaard + dori |
katame waza |
固め 技 |
vastmaken + techniek |
Randori |
乱取り |
Vrije oefening |
Wapens
Bo |
|
lange staaf |
Bokken |
木剣 |
hout + zwaard, sabel; houten zwaard |
Jo |
杖 |
stok 128cm |
Katana, Ken |
刀, 剣 |
Japans zwaard |
Iaito |
居合刀 |
Japans oefenzwaard |
Naginata |
|
Japanse hellebaard |
Shoto |
|
Japans kort zwaard |
Tanto |
短刀 |
kort + mes, zwaardmes |
Kleding
Gi, keikogi; dôgi |
胴着・胴衣 |
torso + kledij ・torso + kleed; trainingspak |
shitagi |
下着 |
onder + kledij (vest dôgi) |
uwagi |
上着 |
boven + kledij (broek dôgi) |
Obi |
帯 |
gordel, band |
kuro obi |
黒 帯 |
zwart + gordel |
shiro obi |
白 帯 |
wit + gordel |
Hakama |
袴 |
broekrok |
kimono |
着物 |
|
Zori |
|
slippers |
Dojo
Dojo |
道場 |
trainingsplaats voor krijgskunsten |
Tatami |
畳 |
mat |
Kamiza |
上座 |
hoge kant van de mat |
Shomiza |
|
lage kant van de mat |
Joseki |
|
hoge zijkant van de mat |
Shimoeseki |
|
lage zijkant van de mat |
Ritsurei |
|
staande buiging |
Zarei |
|
zittende buiging |
Uitspraken, opdrachten
Rei |
礼 |
buiging, dank. |
onegaishimasu |
お願いします |
ik verzoek u |
arigato gozaimashita |
有難うございました |
Ik dank u (voor iets dat beëindigd is) |
arigatôgozaimasu |
有り難うございます |
ik dank u (voor iets dat nog bezig is) |
Domo arigato gozai mashita |
どうも 有難う ございました |
dank je/dank u wel |
Hai |
はい |
ja |
(hai) dozo |
|
ga je gang! |
Yame |
|
stop (en ga aan de kant zitten) |
Graden, titels
Dan |
段 |
graad |
Kyu |
|
klas, ‘ondergraad’ |
Shodan, Nidan, Sandan, Yondan |
初段, 二段,三段, 四段 |
houder van 1ste, 2de,3de,4de dan . |
Yudansha |
|
aikidoka met dangraad |
Sensei |
先生 |
leraar |
ôsensei |
大 先生 |
groot + leraar |
kaiso |
開祖 |
ontsluiten + voorouder (syn. ôsensei) |
dôshu |
道主 |
weg + heer, meester (titel opvolger ôsensei) |
Shihan |
|
meester |
Achtergrondbegrippen
aikidoka |
合気道家 |
Persoon die Aikido beoefent |
Aiki jutsu |
合気術 |
oude krijgstechnieken gebaseerd op het principe van coördinatie tussen aanval en verdediging |
Aiki budo |
合気武道 |
oudere vorm van aikido |
Aiki jo |
合気杖 |
wapensysteem met stok gebaseerd op aikido |
Aiki ken |
合気剣 |
wapensysteem met houten zwaard gebaseerd op aikido |
Bu |
武 |
krijgskunst(en) |
Bujutsu |
武術 |
krijgskunsten |
Bushi |
武士 |
krijger |
Daito ryu |
|
ongewapende krijgstechniek, ‘voorloper’ van aikido |
Jujutsu |
柔術 |
ongewapende krijgstechniek |
Judo |
柔道 |
“de weg van soepelheid” |
Iajutsu |
居合術 |
oude krijgskunst gebaseerd op het trekken van het zwaard |
Iaido |
居合道 |
de ‘weg’ van het trekken van het zwaard |
Kara te do |
空手道 |
weg van de lege hand’ |
Kendo |
剣道 |
Japanse zwaardkunst |
Kenjutsu |
剣術 |
Japanse zwaardtechniek |
Kyudo |
弓道 |
|
Tantojutsu |
|
techniek van het mesvechten |
Samurai |
|
krijger, militair in Japanse feodale periode |
Deshi |
|
leerling |
Uchi deshi |
|
inwonende leerling |
Sempai |
先輩 |
oudere leerling (t.o.v. Kohai) |
Kohai |
後輩 |
jongere leerling (t.o.v. Sempai) |
Met dank aan Robin voor de Kanji en de woordelijke vertalingen